Konya’nın Karapınar ilçesi ve çevre ilçeler ile illerde obrukların oluşumu her geçen gün daha da artıyor. İlçeye bağlı Reşadiye Mahallesi Seyit Hacı Yaylası’ndaki tarım arazisinde alanda obruk meydana geldi.
Arazide oluşan obruk mahalle sakinleri tarafından fark edildi. Obruk oluşan bölgede araştırma yapan Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, Seyithacı fayının biraz daha batısında özellikle birkaç basamak halinde fayın yükselti yapmış olduğu birinci basamakla ile ikinci basamağın arasındaki bölgede meydana gelen bir obruk olduğunu söyledi.
OBRUK NEDİR, NASIL OLUŞUR?
Obruk, yer altında kireç taşı gibi eriyebilen kayaçların zamanla boşluklar meydana getirmesi ve bu boşlukların tavanlarının çökmesiyle oluşan karstik yer şeklidir. Derinliği ve genişliği bir metreden yüzlerce metreye değişen bu oluşumların içi genellikle suyla doludur.
Obruk oluşumunu tetikleyen bazı faktörler bulunmaktadır. Yer altı suyunun, karbondioksit ile birleşimi sonucu karbonik asit oluşur. Bu karbonik asit kireç taşının yoğun olduğu toprakları zamanla çözerek yer altında mağaralar oluşmasına neden olur. Bir müddet sonra mağaranın üstünde bulunan toprak çöker. İşte bu çökme sonucu oluşan derin çukurlara da obruk adı verilir.
OBRUK DEPREM İLİŞKİSİ VAR MI, KONYA’DAKİ OBRUK NE ANLAMA GELİYOR?
Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, konuya ilişkin yaptığı açıklamada;
“Karapınar’ın Seyithacı yaylasının yaklaşık 500 metre batısındayız. Seyithacı fayının biraz daha batısında özellikle birkaç basamak halinde ve fayın yükselti yapmış olduğu birinci basamak ile ikinci basamağın arasındaki düz bölgede meydana gelen bir obruk. Şu anda yapmış olduğumuz ölçümlerde, yaklaşık dairesel geometrili 37 metre çapında, 12 metre derinlik bir obruk oluşmuş durumda.
İn suyu formasyonunun üzerinde jeolojik olarak genellikle karbonatlı kayalardan oluşuyor. Bu formasyon içerisinde killerin zengin olduğu bölümlerde tarımsal üretim de yapılabiliyor. Obruğun oluşum zamanıyla ilgili de vatandaşlardan aldığımız bilgide ise dün gece ya da dün sabah oluştuğuyla ilgili bilgiler edindik. Son günlerde yaşamış olduğumuz deprem etkinlikleriyle doğru bağlantısını kurmak zor. Ancak bu bölgede bu yıl içinde vatandaşlar tarafından ihbar edilen ilk obruk olarak kayıtlara geçti. Bu bölgede Seyithacı yaylasının daha güneyinde Ekmekçi yaylasında var bu bölge içerisinde 100’den fazla obruk oluştu günümüze kadar.
Ancak bugün olan deprem ya da 6 Şubat’ta olan büyük depremlerle bu oluşan obrukları ilişkilendiremedik. Hatta biz ölçüm yaparken deprem oldu. Ama zaten buradaki obruk önceden oluşmuştu. Büyük depremlerden de yaklaşık 20 gün sonra olmuş. Yani bu obruğun önceki büyük depremlerle de şimdiki depremle de bir ilişkisi yok. Daha doğrusu biz kuramadık.” dedi.
‘OBRUK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN ÖNEMLİ NEDENLERDEN BİR TANESİ DEPREM’
Obrukların deprem sırasındaki sarsıntıların da etkileyeceğini ifade eden Prof. Dr. Fetullah Arık, “Obruklar başlangıçta birçok farklı faktöre bağlı olarak oluşuyor. Öncelikle suyla karşılaştığı zaman çözülebilir nitelikte kayaların olması gerekiyor. Yardımcı karbonatlı kayaçlar bazen de cips antide tuz gibi minerallerin olduğu bölgelerde. Buralarda daha yoğun obruklar oluşur. Kayalar, obruk oluşumuna müsait oldukça geniş alanlarda karbonatlı kayalardan oluşuyor. Yeraltı sularımız özellikle kış dönemlerinde az kullanıldığında genç volkanizmanın da etkisiyle kısmen asitleşebiliyor. Genellikle yerel su hareketleri kırıklar boyunca kuzeye doğru olduğu için etkileşimi daha yoğun niteliğinde olduğu ve küçük boşluklar genişliyor. Üstteki örtü tabakasının inceldiği için riski artıyor. Bu bölgedeki özellikle yağışlı periyotlardan sonra obrukların, yoğun olarak arttığını gözlemledik. Üstteki örtü tabakasının ağırlaşması bir neden ve obruk oluşumunu etkileyen önemli nedenlerden bir tanesi deprem” diye konuştu.
