Kafe ve restoranların mart ayında açılması bekleniyor. Uzun süredir kapalı olan mekanların işletmecileri sokağa dökülmüş ve artık ekonomik olarak dayanamadıklarını açıklamışlardı.
Bir yanda da kapanan yüzlerce kafe ve restoran, işsiz kalan binlerce insan var.
Peki, mart ayında neler olacak?
Cumhuriyet gazetesi yazarı Jale Özgentürk, bugünkü yazısında işletmelerin kapılarının zamla açılacağını gündeme getirdi.
Yeme içme zinciri Happy Moon’un yönetim kurulu başkanı Hüseyin Aymutlu ile konuşan Jale Özgentürk, sektördeki son durumu anlattı.
İşte o yazı…
Kapalı dönemde artan maliyetler faturalara yüzde 20’ye yakın zam olarak yansıyacak. Restoranların yüzde 35’i açılamayacak. 1.5 milyon çalışan işsizlik tehlikesinde.
Dünyada mutasyonlarla birlikte salgına ilişkin korkular yeniden depreşti. Virüsün 10 yıl daha hayatımızda olacağı iddiası, üçüncü bir dalganın gündemde olması moralleri bozuyor.
Bu koşullar nedeniyle ekonomik kriz de derinleşiyor. Araştırmalara göre 2021’de dünyada iflas kasırgası yaşanacak. Şirketlerin yüzde 35’i iflas edecek.
İpsos’un yaptığı bir araştırmaya göre Türkiye’de de umutsuzluk artıyor. Halkın yüzde 74’ü salgının bu yıl da bitmeyeceğini düşünüyor. Durumda herhangi olumlu bir iyileşme yok ama hükümet önümüzdeki günlerde normalleşme adımları atacağını açıkladı. Hükümetin açıklamalarına göre mart ayı ortası ya da sonu restoranlar açılacak, nisandan itibaren de turizmde hareketlenme başlayacak.
KURALLAR BELİRSİZ
Yeme içme mekânlarının açılma ihtimali doğdu ama hangi kurallarla açılacak henüz belli değil. Sosyal medyada yer alan iddialara göre bahçenin yüzde 50’si kullanılacak. Gelen müşteri 45 dakika oturabilecek. İç mekânın da yüzde 30’u kullanılabilecek.
Mart ayında açılmazsa sektörün ayakta kalamayacağını ve 2.5 milyon kişinin işsiz kalacağını iki ay önce açıklayan yeme içme zinciri Happy Moon’un yönetim kurulu başkanı Hüseyin Aymutlu’yu aradım. Yeni sürece nasıl hazırlandıklarını sordum.
Net kurallar açıklanmadığı için henüz bir hazırlık yapamadıklarını söylüyor. Hükümetin kısa çalışma ödeneğini mart sonuna kadar ödeyeceğini açıkladığını, buna bakarak mart ortası veya sonu açılmayı beklediklerini anlatıyor.
“Planlama yapamıyoruz. Kaç arkadaşımızı çağıracağız, bilmiyoruz” diyen Aymutlu, “Eski şartlarda masalar arası 1.5 metre vardı. O dönem yüzde 35 müşteri kaybı yaşadık. Bu koşullarda kapasite yüzde 70 gibi görünüyor” diyor.
Bu durumda işten çıkarmaların yaşanacağını söyleyen Aymutlu, “Yüzde 50-70’le çalışacağız. Giderler yüzde 100. Bu, bütün işletmeleri mahveder. Ticari risk başlıyor” diye devam ediyor. Bu koşullarda hiçbir işletmenin çalışanların tamamını çağıramayacağını ekliyor ve “Yüzde 50’ye yakın işten çıkarma yaşanır. 1 milyondan fazla çalışan tehlikede” diyor.
EN AZ YÜZDE 10 ZAM
2021 için yatırımların da askıya alındığını anlatan Aymutlu, “Herkeste gelecek kış kapanacak mı korkusu var. Biz de yeni AVM’lerde mağaza açacaktık. İmzalamıyoruz. Eylül ekimi bekleyeceğiz” diyor. Faturalar konusunda da şunları söylüyor Aymutlu:
– Etten bardağa maliyetler arttı. Şu an bizim tedarikçilerden aldığımız fiyat yüzde 15 artmış. Geçen açılışta mönüye zam yapmamıştık. Piyasa açıldıktan sonra rakamlar oturdu. Yüzde 5-6’da oturdu.
– Bizim zincir olarak işimiz daha kolay. Sektörün genelinde iki psikoloji var. Maliyet üzerine fiyat yapanlar, piyasa algısına göre zam yapanlar. Zincirler maliyet üzerinden bakıyor.
– Piyasanın genelinde yüzde 10-15 zam yapılacak gibi görünüyor. Ancak yüzde 35’e yakın mekân açılmayacak. Beni işletmemi devralır mısın, diye arayanlar var.
– Martta restoranlar açılır mı, açılmaz mı?
Salgının seyri bunu gösterecek. Ancak kesin olan bir şey var, tüketicinin faturası ağırlaşırken kapanan işletmeler ile olan 2 milyona yakın çalışana olacak!
BAŞMAN: FİYATLARDA ŞOK YAŞAYACAĞIZ
Yeme içme sektöründe duran hayat, restoranların kapanması ve turizmin bitmesinin darbe vurduğu sektörlerden biri de şarap sektörü oldu. Şarap Üreticileri Derneği Başkanı ve Kavaklıdere Şarapları Yönetim Kurulu üyesi Ali Başman ve yönetim kurulu üyesi Cevza Başman ile online bir buluşma yaptık.
Başmanlar hem sektördeki durumu hem de Fransa’da bağ satın alarak global dünyaya açılan Kavaklıdere’deki gelişmeleri anlattı. Ali Başman sektörle ilgili şu bilgileri verdi:
“Salgın döneminde şarap tüketiminde büyük düşüş oldu. Restoranlar kapanınca işimizin yarısı çöktü. Arkasından turizm bitti. Açık kısmı sıfırlandı. Sonuçta restoranlarda içilen şarap evlerde içilecektir diye düşünüldü.
Marketlerde satışlar patladı dendi. Bizim için patlamadı. Evet, bir artış oldu ama bu restoran ve otellerde sattığımız rakamın yüzde 25’i ancak gerçekleşti.
İŞLETME SAYISI DÜŞER
Başman mart ayı içinde restoranların açılma ihtimali olduğunu ancak sıkıntılı bir süreç olacağını ekliyor ve “Maliyetler çok arttı. Restoranlarda faturalar yükselecek. Şarap fiyatları da artacak. Fiyatlarda şok yaşayacağız. Ama gelirler o kadar artmadı. İşletme sayıları azalabilir” diyor.
Fransa’da bağ alarak global yolculuğa çıkan Kavaklıdere’nin amacının dünya markası haline gelmek olduğunu söyleyen Cezva Başman ise “Türk üzümlerini dünyaya tanıtmak istiyoruz. Çok başarılı üzümlerimiz var. Ama 10 milyon doları bir türlü aşamayan ihracatımız var. Milli politika olmalı” diye konuştu.
