Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in Soçi‘de bir araya geldiği zirve sona erdi. Baş başa ve heyetler arası görüşmelerin 4 saat sürdüğü bildirildi. Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandır Novak, görüşme sonrası yaptığı açıklamada, “İki lider doğalgaz ödemesinin kısmen Ruble ile yapılmasında anlaştı” dedi.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’A SICAK KARŞILAMA
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in daveti üzerine günübirlik çalışma ziyareti çerçevesinde Rusya’nın Karadeniz kıyısındaki Soçi kentine geldi. Putin ile bir araya geleceği Sanatoryum’a hareket eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, burada Putin tarafından kapıda karşılandı.
Liderler, ikili görüşme öncesinde basın açıklamasında bulundu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “Bugünkü Soçi toplantısından önce ekonomik konulardan sorumlu Rus kurum ve kuruluşlarımız davetiniz üzerine Türkiye’ye geldi. İkili işbirliğimizin tüm önemli kilit boyutlarını Türkiye’deki bu görüşmelerde ele aldılar. Görüşülmesi gereken birçok konu var. Ticaret hacmimiz bu yıl yüzde 70 oranında arttı. Hatta yılın ilk çeyreğinde 2 misli artmış bulunuyor. Bizim gerçekleştirdiğimiz birçok stratejik proje de var örneğin Akkuyu Nükleer Güç Santrali. Enerji sektöründe de birtakım projelerimiz var. Türk akımı proje hattını tamamladık. Rus gazını Avrupa’ya sevk edebileceğimiz önemli boru hatlarından biri haline geldi. Türk akımı eksiksiz şekilde çalışmaya devam ediyor. Türkiye sadece doğalgaz sevk etmiyor, Avrupa’daki tüketicilere de gazımızı aktarıyor. Avrupa’daki tüketiciler, Rus gazını Türkiye’den alabildikleri için Türkiye’ye minnettar olmalılar. Türkiye’ye sıkıntı çekmeden petrol, kömür ve doğalgaz ihraç ediyoruz” şeklinde konuştu.
‘TÜM BUNLAR SİZİN KATKILARINIZLA MÜMKÜN OLDU’
Ukrayna, Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 22 Temmuz’da İstanbul’da imzalanan tahıl sevkiyatı anlaşmasına değinen Putin, “BM ve Türkiye aracılığıyla Ukrayna tahıllarının Karadeniz limanlarından sevkiyatını başlatma konusunda başarılar elde edildi. Burada alınan tedbirler için de size teşekkür etmek istiyorum. Rus gıda ürünleri ve Rus gübresi bu şekilde dünyaya açılmış oldu. Özellikle gelişmekte olan ülkeler için bu çok hassas bir mesele. Gıda krizi nedeniyle ciddi problemlerle karşı karşıya gelebilirler. Bütün bu ülkeler aldığınız kararları önemsiyorlar. Tüm bunlar sizin kişisel katkılarınız sayesinde mümkün oldu. Umarım bugün ticari ve ekonomik ilişkilerimizin geliştirilmesi ile ilgili mutabakat zaptını imzalayabileceğiz. Bu, heyetlerin Türkiye’de sağladığı uzlaşılar sayesinde oldu. Suriye krizi de başta olmak üzere, bölgedeki güvenlik konularını da ele alma şansı bulacağız. Türkiye ve Rusya oradaki durumu normalleştirmek için ciddi katkılar sağlıyor” dedi.
‘HEYETLERİN TÜRKİYE’DEKİ GÖRÜŞMELERİ VERİMLİ GEÇTİ’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan konuşmasında Putin ile yaklaşık 3 hafta içinde ikinci kez yüz yüze görüşmesinden dolayı duyduğu memnuniyeti getirerek, “Heyetlerimizin Türkiye’de yaptıkları görüşmeler de verimli geçti. Siyasi, ekonomik, ticari, bütün bu alanlarda birçok konuları ele aldılar şimdi de bizim bu konulardan sonra buna bir adeta nokta koymamız inanıyorum ki Türkiye-Rusya ilişkilerinde çok farklı bir sayfayı da açacaktır. Gerek enerjide gerek son bu Karadeniz hattının, tahılda, buradan atılan adımlar, turizmde yapılan görüşmeler, ulaşımla ilgili olarak atılan adımlar ki bütün bunlarla beraber bölgedeki bazı adımların atılması, bunlar gerek heyetlerimizin yaptığı ama bizim de bugün başa baş, ikili bu görüşmeyi yapmak suretiyle Türkiye-Rusya’nın bölgede oynadığı rolü ortaya koyması bakımından çok önemli” dedi.
Erdoğan, “Bir diğer taraftan tabi Suriye’deki gelişmeleri de bu vesileyle özellikle ele almamız inanıyorum ki bölgeye ayrıca rahatlama getirecektir. Terörle mücadelede dayanışmamız büyük önem arz ediyor. Bu konuyla ilgili olarak da atacağımız adımlar, yapacağımız görüşmelerle inanıyorum ki bir güç kazanacaktır. Yine bugün tabi dünyanın gözü Soçi’de, ne görüştüler, ne yaptılar, burayı takip ediyorlar. Bizim de yapacağımız bu görüşmelerden sonra da bunlara verilecek olan cevaplar onları belli istikamette yönlendirecektir” ifadelerini kullandı.
‘AKKUYU KONUSU BÜYÜK ÖNEM ARZ EDİYOR’
Erdoğan, “Sizin de ifade ettiğiniz gibi Akkuyu konusu büyük önem arz ediyor. Enerji alanında Akkuyu konusunu bugün sizlerle bir noktaya getirmemiz, onu gerçekten belli bir yerde gerçekten değerlendirerek karara bağlamamız Akkuyu’daki süreci ertelemeye fırsat vermeyecektir. Çünkü belirlenen takvimin işlemesi ve Akkuyu’nun belirlenen zamanda bitirilmesi çok çok büyük önem arz ediyor. Zira Türkiye’nin enerji temininde yüzde 10 enerji potansiyelini Akkuyu enerji santrali halledecek. Bu konuyla ilgili olarak da etraflıca görüşme yapmamızın faydalı olacağına inanıyorum. Ben bugün böyle bir fırsatı bulduğumuz için memnuniyetimi özellikle ifade etmek istiyorum” şeklinde konuştu.
KREMLİN’DEN ZİRVE AÇIKLAMASI
Soçi’de yapılacak zirve öncesi Kremlin’den yapılan açıklamada ‘Bugünkü görüşmede Suriye konusu ele alınacak. Türkiye’nin güvenlik endişelerini dikkate alıyoruz’ denilmişti.
Açıklamada tahıl anlaşmalarının metaller için de uygulanması ile ilgili ise ‘Bu konuda çözüm sadece Rus metal üreticilerine yönelik ambargoların kaldırılmasına bağlı olarak oluşabilir’ ifadeleri yer almıştı.
AL JAZEERA’DAN ERDOĞAN VURGUSU
Dünya basını görüşme geniş yer ayırdı. Görüşmenin tahıl krizine ilk çözümün bulunmasının ardından yapılacağına vurgu yapan Al Jazeera haberinde şu ifadeye yer verdi;
‘Türk liderin uluslararası itibarı, Ukrayna ve Rus tarım ürünlerinin ihracatını yeniden başlatan anlaşma ile güçlendi.’
NPR Soçi’deki zirvenin iki liderin bu ay içindeki ikinci buluşmaları olacağına dikkat çekti ve bunun Batı’da endişelere yol açtığını belirtti.
BARIŞIN ANAHTARI TÜRKİYE
Aynı haberde savaşa diplomatik bir çözüm bulunmada Ankara’nın önemi ise ‘Türkiye bir NATO üyesi ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini sona erdirmek için anahtar olabilir’ şeklinde vurgulandı.
The Washington Post kritik zirveyi ‘Rusya yaptırımların etkisini azaltmak için Türkiye ve diğer ticari ortaklarının yardımını istiyor’ başlığı ile okurlarına sundu.
Haberde Rusya’nın Batı merkezli yaptırımlar ile köşeye sıkıştığının altı çizildi.
Amerika’nın Sesi de toplantının tahıl krizinin çözülmesinin hemen ardından iki liderin görüşeceğini belirtti. Haberde söz konusu krizin çözülmesinde Türkiye’nin rolüne vurgu yapıldı.
Erdoğan ve Putin, geçtiğimiz haftalarda İran’ın başkenti Tahran’da bir araya gelmişti. ‘Suriye’ konulu Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi’ne katılan iki lider ayrı bir görüşme de gerçekleştirmişti.
‘RUSYA’YA VİZE KALKABİLİR’ BEKLENTİSİ
İkili zirveye 24 saat kala Rusya Güvenlik Konseyi’ni toplayan Putin, Erdoğan ile görüşmesine hazırlandı.
Rusya Güvenlik Konseyi’nin Putin-Erdoğan zirvesi için plan dışı toplantıya çağrıldığını doğrulayan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, ‘Konsey, Soçi’de iki ülke lideri arasında yapılacak zirveyi ele almak için toplantıya çağrıldı. Konsey üyeleri görüşme gündemini ele aldı’ dedi.
Toplantıya yakın kaynaklar konseyin toplantıda ele aldığı konular arasında Türk vatandaşlarına Rusya vizesinin kaldırılmasının da bulunduğunu dile getiriliyor.
SOÇİ’DE 5 KRİTİK GÜNDEM
İki liderin görüşmesinde ele alınması beklenen 5 kritik gündem maddesi ise şöyle…
SURİYE’DE GÜVENLİ BÖLGE: Görüşmede en önemli gündem maddesini Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde terör örgütüne yönelik düzenlemeyi planladığı olası askeri operasyon oluşturacak. Erdoğan, Putin’e Suriye’nin kuzeyinde 30 kilometre derinliğinde bir terörden arındırılmış bölgenin oluşturulamadığını, bu bölgelerin güvenli hale getirilmesinin bir zorunluluk olduğunu vurgulayacak.
TERÖRİST SALDIRILAR: Erdoğan, Rusya ile Ekim 2019’da imzalanan 10 maddelik Suriye mutabakatını gündeme getirecek. Rus mevkidaşından anlaşmada yer alan sorumlulukların yerine getirilmesini isteyecek, Suriye’de terör örgütü PKK/YPG’nin Türkiye’ye ve Suriyeli sivillere yönelik saldırılarının sürdüğüne dikkat çekecek.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinin basına açık kısmında yaptığı açıklamada, Türkiye’nin arabuluculuk çabalarına vurgu yapmış ve Erdoğan’a teşekkür etmişti.
ATEŞKES DİPLOMASİSİ: Cumhurbaşkanı, görüşmede Rusya ile Ukrayna arasında barış zemininin en kısa sürede yeniden oluşturulması zorunluluğunu da gündeme getirecek. Erdoğan, kalıcı ateşkesin sağlanması için Türkiye’nin üzerine düşeni yapmaya hazır olduğunu iletecek.
TAHIL KORİDORU: Soçi buluşmasında Türkiye’nin koordinasyonunda uygulamaya geçirilen tahıl koridoru anlaşmasının işleyişi ele alınacak. Tahıl yüklü gemilerin sorunsuz şekilde dünya pazarlarına ulaşması için kurulan mekanizma çerçevesinde önümüzdeki dönemde atılabilecek adımlar ve gıda güvenliği de masadaki başlıklar arasında.
İKİLİ İLİŞKİLER: Görüşmede Türkiye ile Rusya arasındaki ikili işbirliği başlıkları da konuşulacak. Akkuyu Nükleer Santralı’nda son günlerde yaşanan gelişmeler başta olmak üzere enerji ve savunma alanındaki projeler masada olacak. Türkiye-Rusya arasında ticaret hacminin arttırılmasına yönelik atılabilecek adımların da ele alınması bekleniyor.
