Zübeyde Hanım, Türkiye Cumhuriyeti kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün annesidir. Sadece Türkiye değil, tüm dünyada saygıyla anılan Zübeyde Hanım, ölümünün 98. yılında da unutulmadı…
Dünyaya yön veren komutan, devlet adamı Mustafa Kemal Atatürk’ün annesi olarak bilinen Zübeyde Hanım, Ali Rıza Bey’in beklenmedik vefatı üzerine ikinci kez evlilik yapmıştır. İlerleyen zamanda sağlığı bozulan Zübeyde Hanım, İzmir’e gitti ve son zamanlarını da Latife Hanım Köşkü’nde geçirdi.
Zübeyde Hanım’ın hayatı
Zübeyde Hanım, 1857 yılında Selanik’te dünyaya geldi. Osmanlı devrinde, Karaman’dan Rumeli’ye göçen ve Selanik yakınlarındaki Langaza’da bir Türkmen ailesi olan Hacı Sofu ailesindendir. Mustafa Kemal Atatürk’ün anne soyu Karaman’dan Rumeli’ye gelen ve bundan dolayı da “Konyarlar” olarak Rumeli’de anılan Yörük Türkmenlerdendir. Zübeyde, 1857’de Lankaza’da dünyaya gelmiştir. Babası Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa, annesi Molla Hanım olarak anılan Ayşe Hanım’dır. Okur yazar olması nedeniyle de Zübeyde Molla olarak anılırdı.
Selanik’te Gümrük Muhafaza Teşkilatında memur Ali Rıza ile 1871 yılında henüz 14 yaşında iken evlenen Zübeyde, Selanik Yenikapı semtinde yeni hayatını başladı. Fatma, Ömer ve Ahmet adlı çocukları dünyaya geldi. Ancak Fatma bu dönemde ölmüştür. Eşi Ali Rıza Efendi’nin Yunanistan sınırında Çayağzı (ya da Papaz Köprüsü)’na tayin ediliği için taşınan aile orada Ömer ve Ahmet’i kaybetmiştir. 1881’de dördüncü çocukları Mustafa, 1885’te Makbule, 1889’da Naciye dünyaya gelir. Naciye’yi de küçük yaşta veremden kaybetti ve Ali Rıza Efendi de 1888 yılında yaşamını yitirdi.
Zübeyde Hanım, çocuklarını da alarak abisi Hüseyin Bey’in Langaza’daki çiftliğine gitti. İkinci evliliğini Selanik Gümrükler Başmüdürü Ragıp Bey ile gerçekleştiren Zübeyde Hanım, Balkan Savaşı’ndan sonra Ragıp Bey’den ayrıldı ve Selanik’i terk ederek kızı Makbule ile birlikte İstanbul’a göç edip Beşiktaş Akaretler’de bir eve yerleşti. Oğlu Mustafa Kemal ile ancak 14 Haziran 1922’de Adapazarı’nda tekrar buluşan Zübeyde Hanım, onun yanına Ankara’ya yerleşti. Ancak bu şehrin sert iklimi sağlığını olumsuz etkileyince tedavi amacıyla 18 Aralık 1922’de İzmir’e gitti. Son günlerini Latife Hanım Köşkü’nde geçiren Zübeyde Hanım, 14 Ocak 1923’te 66 yaşında hayatını kaybetti. İzmir’in Karşıyaka ilçesinde 1940 yılında yaptırılan anıt mezarda yatmaktadır.
