Ülkelerin ekonomik güçleri, sahip oldukları GSYH büyüklüğüne bağlı olarak değişiyor. Uluslararası kurum ve kuruluşlardan başta Dünya Bankası ve IMF, ülkeleri GSYH ve satın alma paritesine göre sıralayarak dünyanın en büyük ekonomilerini belirliyor.
Dünya Bankası ve IMF’ye göre son 30 yıllık dönemde dünyanın en büyük ekonomileri sıralaması sürekli bir değişim içerisinde. Bu değişimde Avrupa kıtası ülkeleri güç kaybederken Asya ülkeleri güç kazanıyor ve ekonomik ve siyasi güç dengesi Asya kıtasına doğru kayıyor.
Peki son yıllardaki güç değişimi nasıl olmuş?
1990’LI YILLAR
1992 yılında ekonomik büyüklüklerine göre dünyada ilk 10‘da yer alan ülkeler; ABD; Japonya, Almanya, Fransa, İtalya, İngiltere, İspanya, Kanada, Rusya ve Çin olmuştu.
1990’lı yıllarda GSYH büyüklüğüne göre en büyük on ülke arasından beş ülke Avrupa kıtasından olurken, Avrupa kıtası ülkelerinin 1945 sonrası sahip oldukları ekonomik güçlerini yavaş yavaş kaybettikleri görülüyor.
Diğer yandan şu anda dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin’in ancak 10. sırada yer alması dikkat çekiyor.
2008 KÜRESEL EKONOMİK KRİZ DÖNEMİ
2008 yılında meydana gelen küresel ekonomik kriz AB ve ABD’yi olumsuz etkilerken, Çin bu dönemde gerçekleştirdiği yüksek ekonomik büyüme hızları sayesinde önemli güç kazandı. Çin’in ABD ve Japonya’dan sonra ilk üç sıraya yerleşmesi, dünyada birinci sırada yer almak için adımlarını hızlandırdığı bir dönemin de başlangıcı oldu.
Ayrıca 1990’lı yıllarda ilk on ülke içerisinde Avrupa’dan beş ülke var iken, küresel ekonomik krizle beraber Avrupa kıtasında özellikle AB ülkelerinde yaşanan borç krizi nedeniyle bu ülkeler ağır yara aldı.
Dolayısıyla bu dönem ekonomik güç dengesinin Avrupa’dan Asya ülkelerine kaydığı sürecin zirvesi oldu.
2019 YILI SIRALAMASI
2019 yılında ilk beş ülke arasında ABD, Çin, Japonya, Almanya ve Hindistan yer alıyor. İlk defa Hindistan’ın ilk 5 ülke arasına girmesi ve bu beş ülke içinde Asya’dan Çin, Japonya ve Hindistan’ın yer alması, Asya ülkelerinin dünya ekonomisindeki ağırlığının arttığının açık işaretidir.
2024 SENARYOSU
Dünya Bankası ve IMF tarafından gerçekleştirilen projeksiyonlara göre, son yıllarda ekonomik büyüme hızları düşmesine rağmen, Çin’in 2024 yılında dünyanın en büyük ekonomisi olacağı öngörülüyor.
Dünyanın en büyük on ülkesi arasında Asya ülkeleri önemli bir paya sahip olacaklar. İlk beş ülkenin ise Çin, ABD, Hindistan, Japonya ve Endonezya’nın olacağı öngörülmekte. Bu tablo Asya ülkelerinin artık dünya ekonomik gücünü elinde tutacaklarına işaret ediyor.
1990’lı yıllarda ilk on ülke arasında ve orta sıralarda beş Avrupa kıtası ülke var iken, 2024 yılında ise Avrupa kıtasından İngiltere, Almanya ve Fransa son beş ülke arasında yer alıyor.
Türkiye ise satın alma gücü paritesine göre 3 trilyon dolar GSYH ile 12. sırada yer alırken reel olarak yaklaşık 1.1 trilyon dolar GSYH ile en büyük 20 ülke arasında yerini koruyacağı öngörülüyor.
ASYA’NIN YÜKSELİŞİ AVRUPA’NIN DÜŞÜŞÜ
Yapılan senaryolar şunu gösteriyor ki, dünya artık 1945 yılında kurulan dünya değil. Ekonomik gücü elinde tutan ülkeler artık eskisi gibi Avrupa kıtası ülkeleri olmayacak. Avrupa kıtası ülkelerinin yalnız başına olan ağırlıkları artık AB ile temsil noktasına geliyor.
Ekonomideki güç dengesinin Asya ülkeleri lehine gelişmesinin, hem ekonomik olarak hem de siyasi olarak birçok değişimi de tetikleyeceği açıktır.
Diğer yandan bu değişimle beraber dünya ekonomik sisteminin başrol oyuncuları olan kurum ve kuruluşların sorgulanacağı, dünya ödeme sistemlerinin bu ülkeler tarafından belirlenmesine yönelik itirazların ve en önemlisi de Dolar’ın ve Euro’nun neden rezerv para olduğu tartışmalarının hızlanacağı bir dönemin arifesinde olduğumuzu düşünüyorum.
