Türkiye 2004 yılından bu zamana kadar Karadeniz’de çeşitli enerji şirketleriyle işbirliği yaparak hidrokarbon arama faaliyetleri yürütüyordu. Karadeniz’de yabancı enerji firmalarıyla birlikte çok sayıda arama yapılmasına rağmen günümüze kadar bir sonuca ulaşılamamıştı. Bu nedenle Türkiye 2013’te petrol ve gaz araştırmalarında kullanılmak üzere Barbaros Hayrettin Paşa Sismik Araştırma Gemisi’ni satın alır. Ardından Fatih, Yavuz, Kanuni ve Oruç Reis gemileri gelir. Bu gelişmeler sonrasında Türkiye kendi Mavi Vatan’ında kendi imkânlarıyla araştırmalar yapacak duruma gelmiştir.
İlk milli sondaj gemimiz FATİH
29 Mayıs 2020’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla Karadeniz’e uğurlanan Fatih Sondaj Gemisi, Tuna 1 sahasında gerçekleştirdiği derin deniz sondaj çalışmaları sonunda 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfetti.
320 milyar metreküp doğalgaz neden önemli ?
320 milyar metreküp doğalgaz rezervi, Türkiye’nin bugüne kadar ürettiği doğalgaz miktarının neredeyse 20 katı. Bugüne kadar Adıyaman, Çanakkale, Düzce, Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’da gibi kara bölgelerimizde bulunan doğalgaz rezervlerinden sadece geçen yıl üretilen doğalgaz miktarı 37.8 milyon metreküptü. Ülke olarak yıllık doğalgaz tüketimimiz ise 45-40 milyar metreküp civarında. Mevcut üretimimizin yıllık tüketimimizin çok az bir kısmını karşıladığı düşünülürse yeni keşfedilen 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi Türkiye için önemli hale geliyor. Bulunan gazın ekonomiye etkisi için Enerji Bakanı Fatih Dönmez, bulunan gazın ekonomin değerinin 65 milyar dolar olacağını söyledi.
Doğalgaz tam olarak nerede bulundu ?
Doğalgaz Karadeniz Ereğli’nin yakşlaşık 150 km. açığında Bulgaristan ve Romanya ile karasuları sınırına yakın bir bölgedeki Tuna-1 kuyusunda yeni adıyla Sakarya Gaz Sahası’nda bulundu.
Burada bulunmasının Türkiye’ye avantajı ne?
Karadeniz’de bulduğumuz doğalgaz rezervi Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesinde. Bu nedenle Türkiye’nin burada bulduğu doğalgaz rezervini istediği şekilde kullanma ve satma hakkı var. Türkiye bugün Rusya’nın Anapa kentinden Kıyıköy’e uzanan, Rus doğalgazını, Karadeniz üzerinden Doğu Avrupa ülkelerine taşıyan Türk Akımı Boru hattı projesini kullanıyor. Bu proje geçtiğimiz Ocak ayında açılmıştı. Yeni bulunan gaz rezervi ise bu hattın çok yakınından geçiyor. Bu Türkiye için çok büyük bir avantaj.
Ayrıca Azerbaycanlı şirket Socar’ın sahibi olduğu Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (Tanap) projesi ile Azerbaycan’daki doğalgaz önce Türkiye’ye, ardından ise Avrupa’ya ulaşıyor. Tanap Projesi’nin %30 ortağı ise bir Türk kamu kuruluşu olan Botaş (Boru Hatlarıyla Petrol Taşıma Anonim Şirketi). Bu nedenle Rus ve Azeri gazları Avrupa’ya satılırken Türkiye’de söz sahibi. Neredeyse Avrupa’ya giden tüm doğalgaz hatları Türkiye’den geçiyor. Fatih Sondaj Gemisi’nin son keşfi ile birlikte tüm gözler Türkiye’ye çevrilmiş durumda. Zaten stratejik olarak dünyanın ön önemli ülkesi olan Türkiye’nin kendi gazını üretmesi durumunda dünyada şu anda olduğundan çok daha farklı yerlere gelmesi kaçınılmaz olacak.
Türkiye’nin cari açığında enerji ithalatı en yüksek yere sahip. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun Ocak 2020 raporuna göre yıllık doğalgaz ithalat faturamız 13 milyar dolar. İthal edilen enerji talebimiz arttıkça cari açığımızda artıyor. Türkiye enerji konusunda dışa bağlı olduğu sürece cari açığın normale dönmesi imkânsız gibi görünüyor. Ödemeler dengesinde meydana gelen bu açık, başta enflasyon, döviz kurları, büyüme hızı, gelir dağılımı gibi bir çok açıdan ekonomi üzerinde etkili. Ancak yeni keşfedilen doğalgaz rezervi ile Türkiye enerji ithal eden bir ülke konumundan, enerji ihraç eden bir konuma rahatlıkla geçebilir.
Türkiye enerji ihtiyacını karşılamak için çok sayıda ülke ile anlaşma yapmış durumda. Doğalgazı İran, Azerbaycan ve Rusya ile boru hatları üzerinden; Cezayir, Nijerya ve Katar’dansa sıvılaştırılmış doğalgaz olarak tankerlerle temin ediyor. 2025 yılı sonunda Katar, Rusya ve Cezayir’le yapılan sözleşmeler son buluyor. Bu sözleşmeler toplam 38 milyar metreküp doğalgaz için yapılmıştı.
Sözleşmeler devam ederken Avrupa’ya doğalgaz ihraç edilmesi için ise bir engel bulunmuyor. Bugüne kadar Avrupa’nın aldığı gazın aynısını %40 daha pahalı almaya mahkum edilen Türkiye, Avrupa’ya gaz ihraç eder konumuna gelebilir. Bu nedenle gaz rezervi keşfi Türkiye için çok önemli. Türkiye’nin eline ciddi bir koz geçmiş oluyor.
Doğalgaz konusunda bağımsız olmanın ve ihraç eder hale gelmesinin ise Türkiye’yi politik kontrol noktasında çok güçlü bir konuma taşıyacağı biliniyor.
