Ayçiçek yağından sonra sıra şimdi de toz şekere geldi. Şeker fiyatları 800 TL’ye kadar çıktı. Pandemi sonrasında bozulan üretim ve tedarik zincirleriyle fiyatı artan gıda ürünleri, fırsatçıların yeni oyun alanı oldu. Ayçiçeği yağının ardından şimdi de şekerde fahiş fiyat artışları dikkat çekiyor. Özellikle gıda sanayicisinin kullandığı şekerin fiyatı üç kat arttı. Geçen yıl 50 kg’lık 1 torba toz şeker 200 liradan satılırken, 2022 başında 455 TL’ye çıktı. Geçen hafta ise özel fabrikalarda 600 lira olan torba şekerin fiyatı 800 liraya kadar yükseldi. Türkşeker stoklarının ağustos ayına kadar yeteceği söyleniyor. Piyasada ise fiyatlar spekülatif şekilde artıyor. Özelleştirilen şeker fabrikalarının hem kendi ürettikleri şekeri hem de devlete ait fabrikalardan aldıkları şekeri 690 lira ile 800 lira arasında değişen piyasaya vermeye başladıkları belirtiliyor.
Karaborsacıya baskın! Market rafında bulunamayan toz şeker BİM’in deposunda çıktı
Toz şeker fiyatlarındaki artış üzerine Türkşeker perakende müşterilerine ağırlık vermiş durumda. Stokçuluğu önleme ve tüketiciyi korumaya odaklanan Türkşeker’e bağlı fabrikalar günlük en fazla 500 ton satış yapabiliyor. Ancak yaşanan duruma stokçular ve özel şeker fabrikalarının fahiş zamları da eklenince fiyat politikaları alt üst olmuş durumda. Şeker satışı yapan özel fabrikaların “1 ay sonra sanayiye şeker satışını durduracağız” gibi söylemlerde bulunması da paniği artırdı. Konu ile ilgili açıklamalarda bulunan sanayiciler özel şeker fabrikalarının bu tutumunun tamamen bir fırsatçılığa döndüğünü söyledi.
ŞEKER FİYATLARI NEDEN YÜKSELİYOR?
Yaşanan şeker krizinin başlıca sebeplerinden biri olarak şeker fabrikalarının bir kısmının özelleştirilmesiyle birlikte, fiyatta ikili bir yapı oluşmasından kaynaklandığı gösteriliyor.
Türkiye Gazetesi’nde yer alan habere göre, şekerde üretim problemi olmadığına dikkat çeken Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Ankara Toptancılar Derneği (GİMAT) Yönetim Kurulu Başkanı Abdulkadir Aydoğan “Dünyada şeker pancarı üretiminde beşinci sıradayız. Böyle bir sıralamada bir stok ya da üretim problemi yaşamak mümkün değil. Ne ham madde anlamında ne de arz anlamında bir problemimiz yok” dedi.
Fiyatlardaki yükselişin sebebini açıklayan Aydoğan “Türkiye Şeker Fabrikaları (TÜRKŞEKER), 50 kilogramlık bir çuval şeker fiyatını 290 lira olarak belirledi. Özel fabrikalar her nedense bu sefer devlet fabrikalarının açıkladığı fiyatlara uyum göstermedi. Özel fabrikalar şu anda neredeyse önümüzdeki yıllarda mal olabilecek fiyatlara şeker satıyorlar. Çuvalı 350 liradan başladı, şu anda 700’lü rakamlara kadar çıktı. Dokuz özel fabrika var. Devlet fabrikası 290 liradan, özel sektör de 700 liradan satınca bütün yoğunluk devlet fabrikalarına yönlendi. Market ve endüstriyel olmak üzere iki taraf var. Endüstriyel tarafın da talebi devlete yöneldiğinde devlet fabrikalarının bu ihtiyacı karşılaması mümkün değil. Arz talep dengesi burada bozuldu. Buna karşılık devlet fabrikası, fiyat direncini kırmak için ‘Siz yüksek fiyata satıyorsanız, ben de ürettiğim malı ulusal ve yerel zincir marketlerin raflarında raf fiyat garantili satacağım ve sizin de şekeri bu fiyatlara satmanıza müsaade etmeyeceğim’ dedi. Bu sefer de endüstriyel taraf sıkıntıya girdi. Helva, reçel veya baklava üreticisi, özel şeker fabrikalarından şeker almak zorunda kaldı. Bu da endüstriyel tarafta üretim maliyetlerinin yükselmesine sebep oldu. Neredeyse 15 günde bir fiyat listeleri değişmeye başladı” diye konuştu.
DÜNYADA DA YÜKSELİYOR
Pandemi sonrası bozulan üretim dengelerinden en fazla etkilenen sektörlerin başında şeker geliyor. Dünyanın en büyük şeker üreticisi konumundaki Brezilya’da meydana iklim olayları üretimi olumsuz etkiledi. Dünyanın en büyük ikinci şeker ihracatçısı konumundaki Tayland’da yaşanan üretim düşüşü de fiyatları yukarı yönlü destekledi. Rusya ve Ukrayna arasında patlak veren savaş ise hem ticaretin hem de birçok yerde üretimin durmasına neden oldu. Türkiye, Rusya, Fransa, Almanya, ABD’nin ardından pancar şekeri üretiminde dünyada 5’inci sırada. Dünya genelinde kamış ve pancardan şeker üreten ülkeler arasında ise Türkiye 13’üncü sırada.
